Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn

Theo ông Lê Đức Thịnh, 10 năm trở lại đây, đặc biệt từ khi khi Quốc hội ban hành Luật Hợp tác xã năm 2012, Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã cũng như các chương trình, chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2030 cho hợp tác xã, trong đó có hợp tác xã nông nghiệp, phong trào hợp tác xã nổi lên rất mạnh. Đến cuối năm 2021, cả nước có trên 27.000 hợp tác xã, gấp 2,5 lần so với năm 2001 và tăng khoảng 41% so với năm 2013; khu vực hợp tác xã thu hút gần 6 triệu thành viên và tạo việc làm cho khoảng 1 triệu lao động. Doanh thu, lợi nhuận của hợp tác xã tăng dần qua các năm.

Sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 13 NQ/TW về kinh tế tập thể, số lượng hợp tác xã nông nghiệp tăng 12.569, trung bình mỗi năm tăng gần 800. Riêng giai đoạn 2016-2021 tăng cao gấp 3 lần giai đoạn trước đó. Đến hết năm 2021, cả nước có 34.871 tổ hợp tác nông nghiệp và 18.327 hợp tác xã nông nghiệp, chiếm gần 70% tổng số hợp tác xã cả nước, với khoảng 3,2 triệu thành viên.

Không chỉ tăng nhanh về số lượng, chất lượng và hiệu hoạt động cũng được cải thiện rõ rệt. Tỷ lệ các hợp tác xã nông nghiệp được xếp loại khá, tốt tăng từ 10% (năm 2013) lên 33% (năm 2016) và hiện đạt trên 60%. Doanh thu hiện đạt bình quân 2,44 tỷ, tăng gấp hơn 2 lần so với năm 2013. Các hợp tác xã nông nghiệp cung cấp từ 7-16 dịch vụ ở nông thôn phục vụ cho cả sản xuất nông nghiệp và phúc lợi xã hội ở nông thôn.

Đến nay cả nước có 2.297 hợp tác xã nông nghiệp đã thành lập doanh nghiệp trong hợp tác xã, và 2.200 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số trong sản xuất. Đặc biệt, có trên 4.339 hợp tác xã nông nghiệp đảm nhận bao tiêu nông sản, bằng 24,5% tổng số hợp tác xã nông nghiệp (tỷ lệ này trước năm 2015 chỉ là 5%-7%).

“Trong số hơn 18.000 hợp tác xã nông nghiệp, gần 20% hợp tác xã được đánh giá hoạt động tốt, 38% hoạt động ở mức độ khá, 37% ở mức độ trung bình, chỉ 8,5% hợp tác xã yếu kém. Tuy nhiên, tất cả những điều đó đều không có nhiều ý nghĩa bằng việc với sự xuất hiện của các hợp tác xã, chất lượng nông sản của Việt Nam đã được nâng cao”, Cục trưởng Lê Đức Thịnh cho biết.

Theo ông Thịnh, thông qua lực lượng hợp tác xã, các doanh nghiệp đã quan tâm đầu tư và trở thành đối tác của người nông dân mà không cần phải tới từng hộ như trước kia. Nhiều hợp tác xã đã xây dựng được vùng nguyên liệu, thương hiệu sản phẩm để phát triển tại cả thị trường nội địa và thị trường xuất khẩu. Không ít hợp tác xã đã vươn ra thế giới, thậm chí tự trực tiếp xuất khẩu

Tuy nhiên, hoạt động của hợp tác xã vẫn còn rất nhiều khó khăn, tồn tại. Thực tế còn nhiều hợp tác xã có quy mô sản xuất, kinh doanh nhỏ, số lượng thành viên ít. Quá trình mở rộng số lượng thành viên, quy mô kinh doanh, tích lũy vốn, tài sản diễn ra chậm. Tổng số vốn, tài sản của hợp tác xã nông nghiệp khoảng 15.200 tỷ đồng, trung bình một hợp tác xã nông nghiệp chỉ có tổng số vốn, tài sản 871 triệu đồng. Nếu so với số vốn hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp năm 2013 khoảng 702 triệu đồng/hợp tác xã thì thấy quá trình tích lũy vốn của hợp tác xã nông nghiệp diễn ra còn chậm.

Bên cạnh đó, số lượng thành viên trung bình của một hợp tác xã nông nghiệp nhỏ và có xu hướng giảm dần. Chính việc quy mô nhỏ, vốn thấp gây nhiều khó khăn cho hợp tác xã trong việc mở rộng hoạt động, phát triển hoạt động mới và việc đối ứng để tiếp cận nguồn hỗ trợ của nhà nước. Vốn ít và tích lũy vốn chậm cũng ảnh hưởng tiêu cực đến tiếp cận vốn tín dụng của hợp tác xã nông nghiệp.

Cần xây dựng hợp tác xã có quy mô lớn để xây dựng thương hiệu nông sản

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh vai trò quan trọng của hợp tác xã nông nghiệp trong khu vực kinh tế tập thể, tuy nhiên nền nông nghiệp Việt Nam có đặc điểm manh mún, nhỏ lẻ, tự phát với hơn 10 triệu hộ nông dân. Sự manh mún, nhỏ lẻ, tự phát như một lời nguyền làm nền nông nghiệp Việt Nam phát triển chưa tương xứng như những gì chúng ta mong muốn.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Hợp tác xã là giải pháp đầu tiên trong mọi giải pháp để cơ cấu lại ngành nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất ở quy mô lớn hơn, sản lượng lớn hơn.

“Và kinh tế tập thể, trong đó có hợp tác xã là giải pháp đầu tiên trong mọi giải pháp để cơ cấu lại ngành nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất ở quy mô lớn hơn, sản lượng lớn hơn. Từ đó người nông dân có thể tạo ra giá trị cao hơn, đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp thay vì những nông sản thô như hiện nay; đồng thời sẽ biến hợp tác xã trở thành chuỗi ngành hàng nhỏ trong chuỗi ngành hàng lớn”, Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chỉ với quy mô hợp tác xã đủ lớn, ngành nông nghiệp mới có thể xây dựng được thương hiệu nông sản cho từng vùng nguyên liệu, từ đó mới có thể liên kết một cách bình đẳng với các doanh nghiệp. Đồng thời, giải được bài toán giảm chi phí đầu vào, nâng cao chất lượng đầu ra với quy trình sản xuất đồng bộ, tạo sự đồng điệu và nâng cao chất lượng của nông sản, nâng cao sức cạnh tranh của nông sản, của nền nông nghiệp trên thị trường.

Ngoài ra, người đứng đầu ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nhấn mạnh, hợp tác xã phải xác định là một thành phần của kinh tế nông thôn để nâng cao thu nhập của nông dân. Thu nhập của nông dân không chỉ là nông sản mà họ sản xuất ra, mà còn ở các hoạt động dịch vụ của hợp tác xã. Chính giá trị kết tinh từ nhiều công đoạn của chuỗi ngành hàng, cộng với địa danh, văn hóa, câu chuyện… sẽ hướng tới giá trị thành quả của nông dân, chứ không chỉ là giá cả của nông sản thô.../.